CIVIELE VEILIGHEID EEN GROTERE BURGERCULTUUR GEVEN

De werkzaamheden van het Eurpees Forum voor Stedelijke Veiligheid en van de Frans-Belgische parlementaire werkgroep hebben de noodzakelijke betrokkenheid van de lokale overheden bij de risicopreventie en het risicobeheer aangetoond.

Ook de teksten, zowel de nationale als de Europese, streven naar de betrokkenheid van de lokale overheden. Zo heeft de Europese Raad van 25 en 26 maart 2010 het document “Interne Veiligheidsstrategie” over de samenwerking bij internationale rampen goedgekeurd.
In Frankrijk bepaalt de wet van 13 augustus 2004 tot modernisering van de civiele veiligheid de verplichtingen van de burgemeester, met name de leiding van de hulpverleningsoperaties (DOS). Bovendien zijn de gemeenten die aan een groot risico onderworpen worden, verplicht om een gemeentelijk beschermingsplan (PCS) op te stellen. De gemeenten die geen risicoactiviteiten omvatten, worden eveneens verzocht om een PCS op te stellen om zich tegen deze risico’s te beschermen.

In België bepalen de Nieuwe Gemeentewet, de wet van 2007 betreffende de Civiele Veiligheid en het koninklijk besluit van 16 februari 2006 betreffende de nood- en interventieplannen de bevoegdheden van de burgemeesters. Het wordt hen met name opgelegd een Algemeen Nood- en Interventieplan op te stellen met integratie van de medewerking van de disciplines gekoppeld aan de hulpverlening, waaronder de brandweerdiensten.

Hoewel de lokale overheden de potentiële grensoverschrijdende impact van de risico’s in hun gemeentelijke plannen moeten voorzien, bevat de grensoverschrijdende samenwerking nog een ontwikkelingspotentieel. De akkoorden tussen Belgische en Franse gemeenten zijn echter verouderd door de vernieuwing van het institutionele landschap.

LHet grensoverschrijdende samenwerkingsinitiatief lijkt niet altijd vanzelfsprekend voor de lokale verkozenen, die er vaak een voorrecht van de centrale of federale Staat in zien. In een dermate geïntegreerde zone als de Frans-Belgische grens, waar de gevolgen van de risico’s snel optreden aan weerskanten van de grens, zouden de programma’s inzake civiele veiligheid er evenwel veel bij winnen om zich te baseren op een diepgaande samenwerkingscultuur.
Om deze cultuur te ontwikkelen, stelt deze activiteit voor om de volgende punten te ontwikkelen:

– Informatie- en opleidingsseminaries bij de lokale verkozenen over de grensoverschrijdende dimensie;
– Een wederzijdse optimale kennis van de lokale noodplannen aan weerskanten van de grens verzekeren, met integratie van een grensoverschrijdend luik;
– Uitgave van vademecums van goede praktijken ter attentie van de lokale overheden;
– De integratie van de grensoverschrijdende dimensie in de Belgische en Franse noodplannen bevorderen.
Deze activiteit zal geleid worden door de institutionele operatoren van de drie gebiedsdelen, in nauwe samenwerking met de verenigingen van lokale verkozenen.

De bundel met goede praktijken, geïllustreerde praktijkvoorbeelden inzake crisispreventie en -beheer, is essentieel voor de lokale verkozenen en de diensten waarover zij het gezag hebben. Elke praktijk zal vergezeld worden van operationele referentiefiches die de overdracht ervan mogelijk maken.

De lokale overheden zijn één van de schakels van de operationele keten van het crisisbeheer en wat de anticipatie betreft, door middel van de opstelling van de gemeentelijke beschermings-/noodplannen.

Zij moeten rechtstreeks betokken worden bij de dynamiek van het op touw zetten en de uitvoering van de oefeningen (zowel in theorie als “live”).

Al te vaak kennen de lokale overheden de lokale risico’s onvoldoende en dus is een opleiding van de lokale overheden in het opstellen van de lokale noodplannen essentieel.

Door de lokale overheden beter te betrekken bij de operationele taken, zal de globale efficiëntie van de voorziening kunnen verbeteren en zal de goedkeuring van een grensoverschrijdende samenwerkingscultuur bestendigd kunnen worden.

Om de verbintenis van de lokale verkozenen te bestendigen en hen op de hoogte te houden in een geformaliseerd kader, maar via een lichte structuur, zal er een “Goedebuurtcommissie” opgericht worden.

Deze voornamelijk raadgevende instantie, die als informatiedoorgeefluik moet fungeren, zal samengesteld zijn uit de vertegenwoordigers van de lokale overheden en diensten die betrokken zijn bij het domein van de grensoverschrijdende samenwerking.

Het zal moeten gaan om een open en niet dwingende structuur. Deze structuur zal het mogelijk maken om een uitwisselingsruimte tussen de actoren van de grensoverschrijdende samenwerking op te richten. Bovendien zal ze een ideale communicatieruimte vormen voor de organisatie van de vergaderingen en seminaries die tot doel hebben de lokale overheden voor deze uitdagingen te sensibiliseren.

Deze instantie zal niet over beslissingsbevoegdheid over het project beschikken, maar is geïnspireerd op andere initiatieven die hetzelfde initiatief bevorderd hebben in het kader van grensoverschrijdende samenwerkingsprojecten.

Deze actie zal onder de drie institutionele coördinatoren vallen, namelijk de interministeriële Staf van de zone Nord, de diensten van de gouverneur van de provincie West-Vlaanderen en de diensten van de gouverneur van de provincie Henegouwen,in samenwerking met de lokale overheden en de MEL in het bijzonder.

Talrijke voorbeelden hebben duidelijk gemaakt dat sommige lokale overheden hun burgerlijke en strafrechtelijke aansprakelijkheid niet ingeschat hadden, aangezien zij soms niet over lokale noodplannen beschikten of hun aansprakelijkheden niet precies kenden bij gebrek aan voorzorg. In een aantal situaties werden verkozenen voor de rechter gesleept. Er dient op deze aansprakelijkheid gewezen te worden tijdens opleidingen waarbij de gevolgen van een niet-beheersing van de burgerlijke en strafrechtelijke aansprakelijkheid in de verf gezet worden.

In geval van grote ongevallen, met name wanneer gevaarlijke of vervuilende ondernemingen betrokken zijn, moeten de raadgevingen die aan de inwoners aan weerskanten van de grens gegeven worden, coherent zijn. Hoe valt het te verklaren dat er aan de ene kant van de grens een afzondering aanbevolen wordt en aan de andere kant een evacuatie? Hoe moet men handelen bij de verplaatsing van giftige wolken? Het is dus essentieel dat de overlegde raadgevingen aan weerskanten van de grens gelijkaardig zijn. Deze aanpak zal betrekking hebben op de pers, maar ook op de sociale media.